Instantie

Hof van Justitie EG

Samenvatting

Family credit is een soort inkomensafhankelijke kinderbijslag voor werkenden met een laag inkomen. Het doel van deze regeling is laagbetaalde werknemers aan het werk te houden door te zorgen dat zij niet slechter af zijn als ze werken. De bijlage kan zodoende gezien worden als verband houdende met de toegang tot het arbeidsproces en is tevens aan te merken als arbeidsvoorwaarde. Family credit valt daarom binnen de werkingssfeer van de tweede EG-richtlijn.

Volledige tekst

Judgment

1. By decision of 11 February 1994, received at the Court on 19 April 1994, the Social Security Commissioner, London referred to the Court for a preliminary ruling under Article 177 of the EC Treaty a question on the interpretation of Council Directive 76/207/EEC of 9 February 1976 on the implementation of the principle of equal treatment for men and women as regards access to employment, vocational training and promotion, and working conditions (OJ 1976 L 39, p. 40).

2. That question was raised in proceedings between Jennifer Meyers and the Adjudication Officer concerning her right to deduct child-care costs from her gross income in order to obtain family credit.

3. Family credit is an income-related benefit which is awarded in order to supplement the income of low-paid workers who are responsible for a child.

4. According to Article 20 of the 1986 Social Security Act, a person in Great Britain is entitled to family credit if, when the claim for it is made or treated as made: -his income does not exceed the applicable amount;

-he, or if he is a member of a married or unmarried couple, he or the other member of the couple, is normally engaged in remunerative work; and

-her, or he is a member of a married or unmarried couple, he or the other member, is responsible for a member of the same household who is a child or a person of a prescribed description.

5 Article 20(6) provides that ‘family credit shall be payable for a period of 26 weeks or such other period as may be prescribed and, subject to regulations, an award of family credit and the rate at which it is payable shall not be affected by any change of circumstances during that period (…)’.

6. Ms Meyers, who is a single parent made an application for family credit in respect of herself and her daughter, then aged three. The application was rejected by the Adjudication Officer on the ground that her income, as calculated for the purposes of that benefit, was greater than the level conferring entitlement.

7. In her appeal against that decision to the Social Security Appeal Tribunal, Ms Meyers submitted that the non-deduction of child-care costs for the purpose of calculating her net income discriminated against single parents, since it is much easier for couples to arrange their working hours so that any children can be looked after by one of them. As most single parents are women, it also constitutes indirect discrimination against women.

8. The Social Security Appeal Tribunal accepted Ms Meyers’ argument.

9. In the appeal proceedings before the Social Security Commissioner, however, the parties do not contend that the first tribunal incorrectly applied a provision of national law. The Social Security Commissioner observes that Ms Meyers will be able to rely on the direct effect of Article 2(1) of the directive if family credit falls within its scope.

10. Accordingly, the question referred, which concerns only the last point, is worded as follows: “Does a benefit having the characteristics and purpose of family credit fall within the scope of Council Directive 76/207/EEC?”

The purpose of the directive, according to Article 1(1) thereof, is to put into effect in the Member States the principle of equal treatment for men and women as regards access to employment, including promotion, and to vocational training and as regards working conditions. Article 1(2) states that with a view to ensuring the progressive implementation of the principle of equal treatment in matters of social security, the Council, acting on a proposal for the Commission, is to adopt provisions defining its substance, its scope and the arrangements for its application.

12. The Court has consistently held that, in view of the fundamental importance of the principle of equal treatment, the exclusion of social security matters from the scope of the directive provided for in Article 1(2) must be interpreted strictly (see the judgments in Case 151/84 Roberts v Tate & Lyle [1986] ECR 703, paragraph 35, and in Case 152/84 Marshall v Southampton and South-West Hampshire Area Health Authority [1986] ECR 723, paragraph 36).

13. Thus, the Court has held that a scheme of benefits cannot be excluded from the scope of the directive solely because, formally, it is part of a national social security system. Such a scheme may come within the scope of the directive if its subject matter is access to employment, including vocational training and promotion, or working conditions. However, the directive is not rendered applicable simply because the conditions of entitlement for receipt of benefits may be such as to affect the ability of a single parent to take up employment (see the judgment in Joined Cases C- 63/91 and C-64/91 Jackson and
Cresswell v Chief Adjudication Officer [1992] ECR I-4737, paragraphs 27, 28 and 31).

14. The question whether the characteristics of a benefit such as family credit are such as to bring it within the scope of the directive must therefore be resolved in the light of those considerations.

15. According to the United Kingdom, family credit is excluded from the scope of the directive by Article 1(2) thereof. Family credit is intended to supplement the income of persons with insufficient means to meet their needs. Classifying it as income support is justified on the ground that, where a couple applies for it, family credit is paid to the woman, whether or not she is working. Moreover, the United Kingdom points out that the benefit continues to be paid for a period of 26 weeks even where the circumstances change, and that appeals against decisions concerning that benefit are brought before a tribunal with jurisdiction in social security matters. Finally, it claims that family credit has nothing to do either with access to employment, since it is awarded to persons who are already employed, or with working conditions, because those are merely conditions in the contract of employment or measures applied by an employer to a worker in respect of the latter’s employment.

16. Those arguments cannot be accepted.

17. According to the Jackson and Cresswell judgment, cited above, the fact that a scheme of benefits is part of a national social security applicable in the main proceedings, cannot exclude it from the scope of the directive.

18. In its judgment in Case C-78/91 Hughes v Chief Adjudication Officer [1992] ECR I-4839, paragraph 19, the Court noted that family credit in Northern Ireland performed the dual function of keeping poorly paid workers in employment and of meeting family expenses. It considered that by virtue of that second function (paragraph 20), a benefit such as family credit fell within the scope of Council Regulation (EEC) No 1408/71 of 14 June 1971 on the application of social security schemes to employed persons, self-employed persons and members of their families moving within the Community, as amended and updated by Council Regulation (EEC) No 2001/83 of 2 June 1983 (OJ 1983 L 230, p. 6).

19. However, that classification cannot prevent a benefit of the same kind, where its function is to keep poorly paid workers in employment, from coming within the scope of the directive, in so far as it concerns access to employment and working conditions.

20. It is not disputed in the main proceedings that one of the conditions for the award of family credit is that the claimant should
be engaged in remunerative work. According to the legislation referred to by the United Kingdom in its written observations, the aim of the benefit is to ensure that families do not find themselves worse off in work than they would be if they were not working. It is therefore intended to keep poorly paid workers in employment.

21. That being so, family credit is concerned with access to employment, as referred to in Article 3 of the directive.

22. Furthermore, it is not only the conditions obtaining before an employment relationship comes into being which are involved in the concept of access to employment. As the Advocate General has pointed out in paragraph 47 of his Opinion, the prospect of receiving family credit if he accepts low-paid work encourages an unemployed worker to accept such work, with the result that the benefit is related to considerations governing access to employment.

23. That finding is not invalidated by the United Kingdom’s other arguments which seek to show that there is no link with an employment relationship. It is precisely the existence of an employment relationship which confers entitlement to the benefit, even though the worker is not the direct recipient of that benefit, as in the case of a woman who is married or cohabiting and is unemployed, but who receives the benefit by virtue of her husband’s or partner’s work. The fact that entitlement to family credit is not affected by loss of employment or an increase in salary during the 26 weeks following the award cannot detract from the finding that the benefit is awarded only when the claimant is engaged in remunerative work and is not in receipt of income exceeding a specified amount.

24. Furthermore, compliance with the fundamental principle of equal treatment presupposes that a benefit such as family credit, which is necessarily linked to an employment relationship, constitutes a working condition within the meaning of Article 5 of the directive. To confine the latter concept solely to those working conditions which are set out in the contract of employment or applied by the employer in respect of a worker’s employment would remove situations directly covered by an employment relationship from the scope of the directive.

25. Consequently, the answer to the question referred to the Court must be that a benefit with the characteristics and purpose of family credit is concerned with both access to employment and working conditions and falls, therefore, within the scope of the directive.

Costs 26. The costs incurred by the United Kingdom an d the Commission of the European Communities, which have submitted observations to the Court, are not recoverable. Since these proceedings are, for the parties to the main proceedings, a step in the proceedings pending before the national court, the decision on costs is a matter of that court.

On those grounds.

The Court (Fourth Chamber),

in answer to the question referred to it by the Social Security Commissioner, London, by decision of 11 February 1994, herby rules:

A benefit with the characteristics and purpose of family credit is concerned with both access to employment and working conditions and falls, therefore, within the scope of Council Directive 76/207/EEC of 9 February 1976 on the implementation of the principle of equal treatment for men and women as regards access to employment, vocational training and promotion, and working conditions.

Noot

Jennifer Meyers is een alleenstaande werkende moeder met een kind. Bij haar aanvrage voor family credit trekt ze de kosten voor kinderopvang af van haar bruto-inkomen. Family credit is een gezinsbijslag die in het Verenigd Koninkrijk wordt toegekend op grond van de Social Security Act van 1986. De uitkering wordt toegekend aan personen die doorgaans betaalde arbeid verrichten en daarmee minder verdienen dan een – in de uitkeringsregeling – vastgesteld bedrag en voor een of meer kinderen
verantwoordelijk zijn. Het is dus een soort inkomensafhankelijke kinderbijslag voor werkenden met een laag inkomen. De aanvraag van Jennifer Meyers voor family credit wordt afgewezen. De aftrek van de kosten voor kinderopvang van het bruto-inkomen wordt namelijk niet geaccepteerd. Daarmee is het inkomen van Meyers te hoog om in aanmerking te kunnen komen voor family credit.

In de procedure tegen de afwijzende beslissing betoogt Meyers dat er sprake is van indirecte discriminatie van vrouwen. Het afwijzen van de mogelijk- heid om de kosten van kinderopvang af te trekken, is discriminerend voor alleenstaande ouders omdat het voor (echt)paren veel gemakkelijker is de werktijden zo te regelen dat een van beiden voor de kinderen kan zorgen. Omdat de meeste alleenstaande ouders vrouwen zijn, is er sprake van indirecte discriminatie van vrouwen.
Meyers heeft in eerste instantie succes want de Social Security Appeal Tribunal accepteert haar betoog. Tegen de uitspraak van deze rechterlijke instantie wordt beroep aangetekend bij de Social Security Commissioner. De Social Security Commissioner legt het Hof van Justitie de vraag voor of een uitkeringsregeling met de kenmerken en het doel van family credit onder het toepassingsbereik van de tweede richtlijn (76/207/EEG) valt.

Voor de aanspraak van Meyers is een positief antwoord van het Hof van cruciaal belang. Haar beroep op de gelijke behandelingsnorm kan alleen worden gehonoreerd via de tweede richtlijn. Op grond van eerdere jurisprudentie van HvJ EG over de materiele werkingssfeer van de derde richtlijn (79/7/EEG) was het duidelijk dat een uitkeringsregeling als
family credit niet onder deze richtlijn zou vallen. In de arresten Smithson (zaak C 243/90, RN 1993, nr. 304) en Jackson & Cresswell (zaken C 63/91, C 64/91, RN 1993, 305, m.nt. Marlies Vegter) stelde het Hof vast dat een uitkering een rechtstreeks en daadwerkelijk verband moet houden met de bescherming tegen een van de in artikel 3, lid 1 derde richtlijn genoemde eventualiteiten. Een uitkering die dit verband niet heeft, valt niet onder de derde richtlijn. Omdat family credit een algemene uitkering is die wordt betaald aan een werkende die onvoldoende inkomen heeft, valt de uitkering – op grond van de
redenering van het Hof – buiten de derde richtlijn. Het is weliswaar niet uitgesloten dat de uitkering wordt uitbetaald als zich een van de eventualiteiten als ziekte, invaliditeit, ouderdom, arbeidsongevallen en beroepsziekten of werkloosheid voordoet, maar dat is zeker niet het doel van de regeling.

Het Hof overweegt ondermeer dat een van de voorwaarden om family credit te kunnen krijgen, de betrokkenheid bij betaald werk is. Het doel van de uitkering is te zorgen dat gezinnen niet slechter af zijn als ze werken dan wanneer ze niet zouden werken. Het doel van de regeling is daarmee laagbetaalde werknemers aan het werk te houden. In dat licht bezien houdt de uitkeringsregeling verband met de toegang tot het arbeidsproces. De uitkering is ook aan te merken als een arbeidsvoorwaarde in de zin van de tweede richtlijn. Volgens het Hof kun je niet alleen van arbeidsvoorwaarden spreken als de relatie tussen
werkgever en werknemer rechtstreeks in het geding is. Door dat wel te doen, zou je namelijk situaties buiten het bereik van de tweede richtlijn kunnen houden die direct te maken hebben met een arbeidsrelatie. Family credit valt dus binnen de werkingssfeer van de tweede richtlijn. De Social Security Commissioner kan zich daarmee buigen over de vraag of Jennifer Meyers gelijk heeft met de stelling dat de niet-aftrekbaarheid van de kosten van kinderopvang een indirecte
discriminatie is van vrouwen. Aangenomen kan worden dat Meyers gelijk heeft en dat ze aanspraak op de uitkering zal kunnen maken, als er althans geen objectieve rechtvaardiging bestaat voor het gemaakte onderscheid.

Bij eerste lezing van de tweede richtlijn lijkt het niet logisch dat de richtlijn van toepassing zal zijn op een sociale-zekerheidsregeling. In artikel 1, lid 1 staat dat de richtlijn de tenuitvoerlegging beoogt van het beginsel van gelijke behandeling van mannen en vrouwen ten aanzien van de toegang tot het arbeidsproces, met inbegrip van promotiekansen,
en tot de beroepsopleiding, alsmede ten aanzien van de arbeidsvoorwaarden en, onder de voorwaarden bedoeld in lid 2, de
sociale zekerheid. Dit tweede lid zegt vervolgens dat voor de tenuitvoerlegging van het beginsel van gelijke behandeling op het gebied van de sociale zekerheid latere bepalingen moeten worden vastgesteld. De interpretatie van deze bepaling is in de tachtiger jaren een aantal malen in de rechtspraak van het Hof aan de orde geweest.

In het Marshall-arrest (zaak C 192/85, Jur. 1986, 723) was de overweging dat de uitzondering van artikel 1, lid 2 restrictief moet
worden uitgelegd vanwege het fundamentele belang van het beginsel van gelijke behandeling in de communautaire rechtsorde. In de zaak Newstead (zaak C 192/85, Jur. 1987, 4653) overwoog het Hof echter dat de richtlijn niet bestemd was om op het gebied van de sociale zekerheid te worden toegepast. In de negentiger jaren is de verhouding tussen de sociale zekerheid en de tweede richtlijn weer aan de orde gesteld in de hierboven aangehaalde (gevoegde) zaken Jackson & Cresswell. De vraag die in deze zaken aan het Hof werd voorgelegd, was anders geformuleerd dan in de zaak Meyers. In deze zaken speelde eveneens het probleem dat de afwijzing van de aftrek van de kosten van kinderopvang voor de beide
alleenstaande moeders nadelige consequenties had voor hun inkomenspositie. De vraag die destijds aan het Hof in de eerste plaats werd voorgelegd, betrof de materiele werkingssfeer van de derde richtlijn. Die kwestie is zojuist aangestipt. Daar is genoemd dat het Hof overwoog dat een uitkering een rechtstreeks en daadwerkelijk verband moet houden met de bescherming tegen een van de in artikel 3, lid 1 derde richtlijn genoemde eventualiteiten (ziekte, invaliditeit, ouderdom, arbeidsongevallen en beroepsziekten, werkloosheid). Een uitkering die dit verband niet heeft, valt niet onder de derde
richtlijn.

Dit aspect is destijds uitvoerig in Rechtspraak Nemesis becommentarieerd door Marlies Vegter in haar annotatie bij het arrest
en blijft nu buiten beschouwing. De vraag naar de werkingssfeer van de tweede richtlijn in verband met de sociale zekerheid fungeerde in Jackson & Cresswell min of meer als een toegift. Als de betrokken regelingen onder de werking van de derde richtlijn zouden vallen, zou de toepassing van het beginsel van gelijke behandeling van mannen en
vrouwen immers verzekerd zijn. De vraag die destijds werd gesteld, luidde: ‘Kunnen de voorwaarden voor het recht op een aanvullende uitkering of op inkomenssteun onder richtlijn 76/207 vallen, waar deze voorwaarden enkel de toegang tot de aanvullende uitkering of de inkomenssteun regelen, maar de toepassing van die voorwaarden tot gevolg kan hebben dat de mogelijkheid van een alleenstaand ouder om deeltijdarbeid te aanvaarden of een beroepsopleiding te volgen, ongunstig wordt beinvloed?’.

Bij de beantwoording van deze vraag, stelde het Hof voorop dat een uitkeringsregeling niet buiten het toepassingsgebied van de tweede richtlijn valt, enkel omdat zij formeel onderdeel vormt van een nationaal sociale-zekerheidsstelsel. Daarmee zou namelijk afbreuk worden gedaan aan de doelstelling van de richtlijn. Maar een dergelijke regeling zal alleen binnen de werkingssfeer van de richtlijn vallen, als ze verband houdt met de toegang tot het arbeidsproces, daaronder begrepen de beroepsopleiding en de promotiekansen, of met de arbeidsvoorwaarden. Een uitkeringsregeling die bestemd is ter aanvulling van het inkomen van personen die over onvoldoende middelen beschikken om in hun behoeften te voorzien, voldoet niet aan die voorwaarde. Dergelijke regelingen vallen ook niet binnen de werkingssfeer van de richtlijn omdat de berekeningswijze van het werkelijke inkomen van de uitkeringsgerechtigde invloed kan hebben op de mogelijkheden van een alleenstaande moeder om een beroepsopleiding te volgen of deeltijdarbeid te aanvaarden.

Hiermee was duidelijk dat het Hof op het standpunt bleef dat een uitkeringsregeling binnen het toepassingsgebied van de tweede richtlijn zal kunnen vallen. Echter: voorwaarden voor het recht op uitkering met een ongunstig effect op de arbeidsparticipatie van vrouwen, brengen de betrokken regeling niet binnen de werking van de tweede richtlijn. De zaak Meyers bood het Hof de gelegenheid nader aan te geven wanneer een uitkeringsregeling die deel uitmaakt van een nationaal
sociaal-zekerheids- stelsel, onder de tweede richtlijn valt. Het doel van de regeling geeft de doorslag. Doorslaggevend is dat de betrokken uitkeringsregeling (mede) tot doel heeft mensen aan het werk te houden. Hierbij kan worden aangetekend dat het verschaffen van inkomenssteun aan mensen die doorgaans betaald werk verrichten, niet het enige doel van family credit was. In O. 18 verwijst het Hof naar de tweeledige doelstelling: enerzijds is de regeling gericht op het geven van gezinsbijstand en anderzijds op het aan het werk houden van mensen met een laag inkomen.

In verband met de eerste doelstelling was family credit in een eerder arrest binnen de werkingssfeer van de coordi- natie-verordening sociale zekerheid Vo. 1408/71 gebracht (Hughes, zaak C. 78/91, Jur. 1992, 4839). De duidelijke relatie bij de toekenning van het recht op uitkering met deelname aan de betaalde arbeid is voor het Hof van essentieel belang om family credit ook binnen de werking van de tweede richtlijn te brengen. Het betoog van het Verenigd Koninkrijk dat de uitkering ook wordt betaald aan de niet-werkende partner en de uitkering daarom als inkomenssteun moet worden gezien, brengt het Hof
niet van de wijs. Het doel van de uitkering is dat gezinnen niet slechter af zijn als ze betaald werk verrichten (O. 20).

In de uitspraak van de Afdeling Bestuursrechtspraak RvS van 28 februari 1995 is de vraag aan de orde of de partnerinkomenstoets van de IOAW in strijd is met zowel de tweede als de derde richtlijn. Aangevoerd wordt dat als gevolg van de partnerinkomenstoets IOAW-gerechtigde gehuwde vrouwen in verband met de inkomsten van hun echtgenoot minder vaak in aanmerking zullen komen voor een uitkering op grond van deze wet dan IOAW-gerechtigde gehuwde mannen. Daarnaast wordt aangevoerd dat door de partnerinkomenstoets vrouwen zullen worden ontmoedigd om aan het arbeidsproces deel te nemen. Op deze beweringen wordt door de Afdeling Bestuursrechtspraak RvS niet inhoudelijk ingegaan. De rechter volstaat
met de vaststelling dat zowel de tweede als de derde richtlijn zich verzetten tegen (onder andere) indirecte discriminatie op grond van geslacht. De vraag of in concreto de beide richtlijnen of een van de twee van toepassing zijn/is, wordt niet beantwoord. Ook de kwestie of de partnerinkomenstoets van de IOAW indirect discriminerend voor vrouwen is, wordt in het midden gelaten. De Afdeling spreekt zich helemaal niet uit over de vraag of deze toets daadwerkelijk meer vrouwen dan mannen treft.

De Afdeling Bestuursrechtspraak RvS geeft alleen beargumenteerd aan dat de partnerinkomenstoets objectief gerechtvaardigd is. Daartoe wordt nagegaan of het gekozen middel beantwoordt aan een legitieme doelstelling van sociaal beleid en of het middel geschikt en noodzakelijk is om dat doel te bereiken. Het oordeel van de Afdeling Bestuursrechtspraak RvS is in overeenstemming met de vaste jurisprudentie over de toeslagenregelingen. De uitspraak verwijst naar relevante jurisprudentie. Het is nogal verwonderlijk dat de Afdeling Bestuursrechtspraak RvS niet beargumenteert waarom de IOAW wel of niet binnen het toepassingsbereik van de richtlijnen valt. Dat is immers de voorwaarde om de uitkeringsregeling aan het beginsel van gelijke behandeling van mannen en vrouwen zoals geformuleerd in de richtlijnen, te kunnen toetsen. Het is ook verwonderlijk dat geen uitspraak wordt gedaan over de vraag of door de partnerinkomenstoets meer vrouwen dan mannen worden getroffen. De cruciale voorvragen worden in deze uitspraak niet beantwoord. Overigens levert de toepassing van de derde richtlijn geen problemen op. De IOAW is een uitkeringsregeling voor oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers. De IOAW houdt een rechtstreeks en daadwerkelijk verband met de bescherming tegen eventualiteiten van deze richtlijn. Daarmee valt de IOAW onder de materiele werkingssfeer van de derde richtlijn (zie de hierboven aangehaalde zaken Jackson & Cresswell).

Ook de vraag of de inkomenstoets al dan niet indirect discriminerend is, had beantwoord moeten en kunnen worden. Ik zie overigens niet in waarom in deze zaak ook een beroep is gedaan op de tweede richtlijn. Voor de toepassing van het beginsel van gelijke behandeling was het niet nodig. Uit de summiere toelichting van de beroepsgronden in de uitspraak wordt dit ook niet duidelijk. Aangenomen moet worden dat het argument dat de partnerinkomenstoets vrouwen ontmoedigt om betaald werk
te verrichten, is gebruikt om de IOAW binnen het toepassingsbereik van de tweede richtlijn te brengen. De redering zal dan zijn dat het als partner van een werkloze werknemer onaantrekkelijk is om te werken als het daarmee verdiende inkomen van invloed is op het recht op de IOAW-uitkering. In de Nederlandse situatie zijn de bij de uitkeringsregeling betrokken werkloze werknemers grotendeels mannen.
Het zijn dus in hoofdzaak vrouwelijke partners die door de inkomenstoets worden ontmoedigd om aan het arbeidsproces deel te nemen. Het verbod van indirecte discriminatie bij de toegang tot het arbeidsproces van de tweede richtlijn zou hiermee in het geding zijn.

De Afdeling Bestuursrechtspraak RvS had het beroep op de tweede richtlijn van de hand kunnen wijzen met de overwegingen van het Hof in het arrest Jackson & Cresswell uit 1992. Het Hof had immers overwogen dat als de voor- waarden voor het recht op uitkering een ongunstig effect op de arbeidsparticipatie van vrouwen hebben, dat onvoldoende is om de betrokken regeling binnen de werking van de tweede richtlijn te brengen. Het arrest Meyers is van latere datum dan deze IOAW-uitspraak. Mijns inziens brengt het arrest geen wijziging in het antwoord op de vraag of een uitkeringsregeling zoals de IOAW binnen het bereik van de tweede richtlijn valt. Zoals gebleken geeft het doel van de regeling de doorslag en moet het doel van de regeling mede zijn mensen binnen het arbeidsproces te houden. Het doel van de IOAW is het verschaffen van een bodemvoorziening aan categorieen werkloze werknemers en hun partners. Nu deze regeling binnen de werkingssfeer van de derde richtlijn valt en daarmee de toetsing aan het beginsel van gelijke behandeling van mannen en vrouwen, is het arrest Meyers voor deze regeling ook materieel niet van belang.

De arresten Jackson & Cresswell en Meyers maken duidelijk dat het voor de toepassing van het beginsel van gelijke behandeling belangrijk blijft na te gaan of er situaties zijn die mogelijk onder de tweede richtlijn te brengen zijn. Daar blijkt nog ruimte te zitten. Voor de aanspraak op een uitkering kan een beroep op de tweede richtlijn de doorslag geven. Een beroep op de tweede richtlijn moet uiteraard wel zinvol zijn in de zin dat dit beroep nodig is voor de toepassing van de gelijke behandelingsnorm. Per lidstaat van de EU kan dit verschillen. Dit hangt uiteraard af van de specifieke uitkeringsregeling die in het geding is en het uitkeringsstelsel dat binnen een lidstaat geldt. Het gaat met name om situaties die niet of niet zondermeer onder de derde richtlijn vallen. Voor Nederland lijkt het arrest Meyers op dit moment weinig praktische betekenis te hebben. De meeste uitkeringsregelingen vallen onder de werking van de derde richtlijn en kunnen daarom worden getoetst aan het beginsel van gelijke behandeling. Voor de rechtspraktijk hier te lande is het belang van het arrest vooral dat het laat zien dat het zinvol blijft om na te denken over de vraag of en in hoeverre het mogelijk is de positie van vrouwen te verbeteren met een beroep op het gemeenschapsrecht.

Eva Cremers

Rechters

Mrs Kapteyn, Kakouris, Ragnemalm, AG Lenz