Goed dat de Leeuwarder Courant aandacht besteedt aan de zorgelijke situatie van de thuishulpen. Veel gemeenten betalen een laag tarief (LC 7 en 8 maart). Jammer dat geen oog is voor het juridische gesjoemel. Alfahulpen zijn namelijk geen zzp’ers, maar werknemers, die in dienst horen te zijn van de (thuiszorg) instelling die het loon betaalt. Klip en klaar hebben Hof Leeuwarden Arnhem (november 2013) en de Centrale Raad van Beroep (december 2013) dat uitgesproken.
Met de alfahulpconstructie werd sinds de jaren zeventig gebruik gemaakt van de uitzonderingspositie in het sociaal recht voor huishoudelijk personeel, minder dan drie (vanaf 2007 vier) dagen in dienst van een particuliere werkgever. Deeltijd huishoudelijk personeel heeft minder rechtsbescherming dan andere werknemers en is daardoor goedkoper. De particuliere werkgever hoeft geen loonbelasting/premies af te dragen. Huishoudelijk personeel moet zelf aangifte doen voor belasting en inkomensafhankelijke premie zorgverzekering. Het is niet verzekerd tegen werkloosheid en arbeidsongeschiktheid, krijgt geen twee jaar maar maximaal zes weken loondoorbetaling bij ziekte en heeft minder ontslagbescherming.

De alfahulpconstructie bestaat uit de fictie dat de cliënt de werkgever is van de thuishulp en niet de ‘bemiddelende’ instantie die het loon bepaalt en betaalt. De cliënt betaalt niets aan alfahulp of aan ‘bemiddelingsorganisatie’. Wel een inkomensafhankelijke bijdrage aan het CAK, maar dat maakt je geen werkgever van de alfahulp. Hof Leeuwarden Arnhem en de Centrale Raad van Beroep maakten korte metten met de fictie: de ‘bemiddelende’ organisatie was de echte werkgever en de zieke alfahulp moest langer loon doorbetaald krijgen dan zes weken (Hof) en dat de werkloze alfahulp had recht op WW (CRvB).

Een rechtstaat houdt zich aan rechterlijke uitspraken. Waarom gemeenten en thuiszorginstellingen dan niet? Het kost gemeenten geld als zij zich aan het maatschappelijk verantwoord tarief houden en thuiszorginstellingen hadden het contract niet gekregen als ze hoger hadden ingeschreven. Voor alfahulpen zelf telt vooral het ‘menselijk contact’. Zij weten hoe belangrijk hun zorg voor hun cliënten is. Ze denken vaak dat ze meer verdienen omdat ze als alfahulp een brutoloon inclusief vakantiegeld en vakantiedagen krijgen en de belastingaanslag plus premie ZVW pas later. Veel werknemers hebben trouwens, net als veel journalisten, weinig benul van het sociaal recht.
Toch blijft het merkwaardig dat gemeenten en thuiszorginstellingen zich niet aan wet en jurisprudentie houden en er mee weg komen. Of zou het komen dat huishoudelijk werk toch niet als echt werk wordt gezien?

Leontine Bijleveld
Pingjum

Zelfstandig onderzoeker en adviseur arbeidsverhoudingen en vrouwenrechten. Co-auteur van Een baan als alle andere?! de rechtspositie van huishoudelijk personeel.