We zijn verslagen en diep bedroefd door het onverwachte overlijden van Mac Vijn op maandagavond 12 oktober j.l. Mac is een gezichtsbepalend lid geweest van de Vereniging voor Vrouw en Recht Clara Wichmann (VVR) sinds de (her)oprichting van de vereniging in het voorjaar van 2004. Vele jaren was zij een trouwe bezoeker van de jaarlijkse Algemene Ledenvergadering VVR. Ook is ze altijd een actief lid geweest van de werkgroep Sociaal en Europees Recht, die zich buigt over de knelpunten van de sociaal-economische positie van vrouwen en mogelijkheden tot het voeren van proefprocessen. Bij een aantal van de proefprocessen was Mac direct als advocaat betrokken.

Mac was bestuurslid van het Clara Wichmann Instituut, expertisecentrum op het gebied van Vrouw en Recht. Het instituut werd In 2004 gesloten na stopzetting van de subsidie door het Ministerie van Justitie. Bij die sluiting kwam het nodige kijken, zoals het ontslag van een tiental personeelsleden en onderhandelen over geld voor een sociaal plan. Mac nam het leeuwendeel van de bestuurstaken in verband daarmee voor haar rekening op de haar kenmerkende wijze: praktisch, doortastend, rustig en met respect voor alle betrokkenen.

Mac begon haar carrière bij het NVV, waar ze vanuit de Sociale Academie de Horst in Driebergen stage liep bij het Vrouwensecretariaat. Daarna ging ze in 1979 rechten studeren aan de Universiteit van Amsterdam, terwijl ze kwestiebehandelaar bij de Voedingsbond FNV was. Later werkte ze als juridisch beleidsmedewerkster bij de Industriebond en vervolgens als jurist bij de Rechtskundige Dienst van de FNV. Als advocaat werkte ze bij Advocatenkantoor Oudenoord en later tot haar pensionering bij Bosch en Ruiter Advocaten in Amsterdam.

Als advocaat voerde ze voor de FNV proefprocessen over een aantal principiële zaken en bracht daarmee belangrijke jurisprudentie tot stand. In 2006 verkreeg zij een uitspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie over de vakantierechten van werknemers. Het Hof verbood de afkoop van het wettelijk minimum aantal vakantiedagen tijdens het dienstverband omdat het recht op vakantie niet mag worden vervangen door een financiële vergoeding en werknemers niet geprikkeld mogen worden om afstand te doen van hun noodzakelijke vakantierust. Haar kennis over de vakantierechten zette Mac ook in voor commentaren van de VVR, zoals in een brief over de gewijzigde vakantiewetgeving in 2012 die nadelig kon uitpakken voor vrouwen die zwangerschaps- en bevallingsverlof opnemen.
Ze was de eerste die voor een Poolse au pair een arbeidsovereenkomst afdwong en daarmee uitbetaling van een aantal maanden wettelijk minimumloon. Hof Leeuwarden bevestigde uitspraak van de kantonrechter. Voor FNV Bondgenoten procedeerde Mac, ook in hoger beroep, in een belangrijke gelijk loon zaak. De ervaringsjaren van stand-by stewardessen van de KLM werden onvoldoende meegeteld bij inschaling in nieuwe salarisschalen.

Ondergetekenden werkten nauw samen met Mac, toen ze als advocaat optrad in het langdurige proefproces van de zieke alfahulp. Hof Arnhem heeft uiteindelijk in hoger beroep bepaald dat de alfahulp een arbeidsovereenkomst had met de thuiszorginstelling, die haar loon tijdens de lange ziekteperiode moest doorbetalen. Zie het persbericht van Abvakabo FNV en de VVR november 2013:  Alfaconstructie blijkt schijnconstructie. Kenmerkend voor Mac’s inzet was dat ze niet alleen in de rechtszaal optrad als advocaat, maar ook in het ronde tafel gesprek over de rechtspositie van huishoudelijk personeel in de Tweede Kamer in mei 2011 een position paper presenteerde.

De procedures over de uitkering van zwangere zelfstandigen hebben veertien jaar geduurd. Mac kwam als advocaat in beeld toen CEDAW in 2014 uitspraak deed in de klachtprocedure wegens schending van het VN-Vrouwenverdrag. Het comité oordeelde dat klaagsters in hun rechten waren geschonden die ze  aan het verdrag kunnen ontlenen. Mac nam op dat moment de zaak  over van haar vertrekkende kantoorgenoot Marlies Vegter, die op haar beurt Miek Greebe was opgevolgd bij Bosch en Ruiter. Deze zaak werd op de voet gevolgd en voorbesproken binnen de werkgroep Sociaal en Europees Recht.
Toen Minister Asscher besloot CEDAW’s aanbevelingen naast zich neer te leggen, volgden nieuwe procedures tot en met de Centrale Raad van Beroep. Uiteindelijk zijn alle inspanningen met een klinkend succes bekroond: er is een compensatieregeling in het leven geroepen. Meer dan 85% van de destijds gedupeerden hebben de compensatie verkregen (zij het pas in 2019). Op initiatief van Mac zijn we bezig dit unieke proefproces in een publicatie te documenteren, om studenten en jongere juristen te informeren en inspireren over de rechten die vrouwen ontlenen aan het VN-Vrouwenverdrag.

27 mei 2018 ZZPlace Amsterdam Oost, feestelijke bijeenkomst met alle direct betrokkenen: Mac links vooraan, met kantoorgenoot Derk Domela Nieuwenhuis achter haar, rechts van Mac: Miek Greebe, Leontine Bijleveld, Anniek de Ruijter (PPF), Marlies Vegter. Hier achter Eva Cremers met links achter haar Irene van Hest (FNV Zelfstandigen).
Helemaal links Hester Jansen (bij de start van de procedures voorzitter PPF), met rechts van haar de 6 zelfstandigen die bij CEDAW een klacht indienden en hun inmiddels 13-jarige kinderen (een was sporten).

We kunnen onmogelijk op al Mac’s activiteiten ingaan, maar de Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen, de juridische ondersteuning van de Borstkankervereniging Nederland en haar jaarlijkse sponsorloop voor borstkankeronderzoek mogen niet ontbreken. Waar Mac ook actief was, ze wist altijd de verbinding te bewerkstelligen.

Als begeesterd en scherpzinnig jurist was ze tot op het laatst betrokken bij projecten en proefprocessen met als doel de rechtspositie van vrouwen te verbeteren.
Haar warme, doortastende en nuchtere persoonlijkheid gaan we ongelofelijk missen.

Leontine Bijleveld en Eva Cremers

Ook Bureau Clara Wichmann (destijds PPF – Proefprocessenfonds Clara Wichmann) plaatste een In Memoriam. Bij vakbondshistorie is een dossier gemaakt.
Op 16 november 2020 plaatste de Volkskrant een necrologie.